مراحل زایمان سگ
زایمان سگها تجربهای شگفتانگیز و در عین حال حساس است که نیازمند مراقبت ویژه و توجه دقیق به نیازهای جسمی و روانی مادر و تولهها است. شناخت علائم و نیازهای پس از زایمان، به صاحبان حیوانات خانگی کمک میکند تا بهترین شرایط را برای بهبودی مادر و رشد سالم تولهها فراهم کنند. هر صاحب سگی که به تازگی شاهد تولد تولههای سگ خود بوده، میداند که این دوران پر از چالش و شیرینی است. از علائم طبیعی پس از زایمان تا نشانههای هشداردهندهای که نیاز به مداخله دامپزشکی دارند، آگاهی از این اطلاعات میتواند سلامت و شادی حیوانات خانگی شما را تضمین کند. اگر شما هم میخواهید با این نشانهها و بهترین راههای مراقبت از سگ پس از زایمان آشنا شوید، این مقاله دقیقاً برای شماست.
فهرست عناوین
نشانههای زایمان سگها چیست؟
نشانههای زایمان در سگها معمولاً از چند روز قبل از شروع زایمان قابل تشخیص هستند و شامل تغییرات رفتاری و جسمانی میشوند که نشاندهنده نزدیک شدن به زمان زایمان هستند. این نشانهها شامل موارد زیر میباشند:
1. تغییرات رفتاری
بیقراری و اضطراب
سگها معمولاً بیقرار میشوند و به دنبال مکانهای امن و آرام میگردند تا جایی برای زایمان پیدا کنند. ممکن است به طور مداوم لانهسازی کنند، پارچهها یا مواد نرم را جمع کنند و گوشههای خانه را برای استراحت انتخاب کنند.
کاهش اشتها
برخی از سگها در روزهای قبل از زایمان، تمایل خود به غذا را از دست میدهند. این کاهش اشتها میتواند در چند روز قبل شروع شود و در ساعات منتهی به زایمان به اوج خود برسد.
2. تغییرات جسمانی
کاهش دمای بدن
یکی از نشانههای فیزیکی زایمان، کاهش دمای بدن سگ است. دمای بدن سگها معمولاً در محدوده 38.5 تا 39 درجه سانتیگراد است، اما در 24 ساعت قبل از زایمان، این دما به حدود 37 درجه یا کمتر کاهش مییابد.
اندازهگیری منظم دمای بدن سگ در این دوره میتواند به پیشبینی دقیقتر زمان زایمان کمک کند.
تورم و ترشح از پستانها
پستانهای سگ ممکن است قبل از زایمان متورم شده و ترشح داشته باشند. این نشانه میتواند از آمادگی بدن سگ برای تغذیه تولهها خبر دهد.
3. شروع انقباضات و دردهای زایمان
انقباضات شکمی
با نزدیک شدن به زمان زایمان، انقباضات رحمی شروع میشوند که ممکن است با نشانههایی از جمله نفسنفس زدن، لرزش بدن، و خراشیدن زمین همراه باشد.
این انقباضات برای تولد تولهها ضروری هستند و نشاندهنده ورود به مرحله زایمان است.
پاره شدن کیسه آب
درست قبل از تولد اولین توله، کیسه آب که در اطراف توله قرار دارد، پاره میشود. این لحظهای حساس است و معمولاً به زودی پس از آن، اولین توله متولد میشود.
4. نیاز به آرامش و حمایت محیطی
سگها در مرحله زایمان نیاز به آرامش و حمایت محیطی دارند. حضور یک شخص آرام و آشنا، بدون دخالت زیاد، میتواند برای آنها آرامشبخش باشد. ایجاد محیطی آرام، گرم و بدون سر و صدا میتواند روند زایمان را تسهیل کند.
در صورت مشاهده هرگونه نشانه غیر عادی مانند خونریزی شدید، ناله بیش از حد، یا طولانی شدن مرحله زایمان، باید بلافاصله با دامپزشک تماس گرفت، زیرا ممکن است سگ نیاز به مداخله پزشکی داشته باشد.
معرفی قدم به قدم مراحل زایمان سگ
زایمان در سگها به سه مرحله اصلی تقسیم میشود که هر کدام اهمیت خاص خود را دارند. آگاهی از این مراحل به شما کمک میکند تا بهخوبی از سگ خود مراقبت کرده و در صورت نیاز از دامپزشک کمک بگیرید.
مرحله اول: شروع انقباضات و آمادهسازی زایمان
در این مرحله، بدن سگ مادر شروع به آمادهسازی برای زایمان میکند و انقباضات رحمی به آرامی آغاز میشوند. این مرحله میتواند بین 6 تا 12 ساعت طول بکشد. در طول این زمان، سگ ممکن است علائم زیر را نشان دهد:
- بیقراری و جستوجوی مکان امن: سگ معمولاً مکانی آرام و دور از مزاحمت برای زایمان پیدا میکند. ممکن است مرتباً مکان خود را عوض کند تا بهترین نقطه را برای زایمان بیابد.
- افت دمای بدن: حدود 12 تا 24 ساعت قبل از زایمان، دمای بدن سگ کاهش مییابد و از حدود 38.5 درجه سانتیگراد به 37 درجه یا کمتر میرسد.
- لرزش و لیسیدن خود: برخی از سگها ممکن است به دلیل انقباضات و استرس زایمان بدن خود را مرتباً لیس بزنند یا شروع به لرزش کنند.
این مرحله زمانی است که زایمان آغاز شده و انقباضات شدت بیشتری پیدا میکنند.
مرحله دوم: تولد تولهها
در این مرحله، تولهها یکی یکی به دنیا میآیند. این مرحله بهطور کلی بین 3 تا 12 ساعت طول میکشد، اما زمان دقیق آن بستگی به تعداد تولهها و شرایط جسمی سگ مادر دارد. نکات کلیدی این مرحله عبارتند از:
- شروع انقباضات قویتر و مداومتر: انقباضات شدت بیشتری پیدا کرده و تولهها را به سمت کانال زایمان هدایت میکنند. هر توله بهطور معمول بین 15 دقیقه تا 2 ساعت پس از توله قبلی به دنیا میآید.
- خروج کیسه آب: قبل از تولد هر توله، کیسه آبی که در اطراف توله قرار دارد پاره میشود و مایعاتی از بدن سگ خارج میشوند. این مایع شفاف و بیرنگ است.
- بریدن بند ناف و لیسیدن تولهها: مادر معمولاً بلافاصله پس از تولد تولهها، آنها را لیس میزند تا بند ناف را قطع و تنفس تولهها را تحریک کند. در صورتی که مادر این کار را انجام نداد، شما میتوانید با مشورت دامپزشک بند ناف را ببرید و تولهها را خشک کنید.
مرحله سوم: خروج جفت
پس از تولد هر توله، جفت یا همان پرده محافظ توله نیز باید از بدن مادر خارج شود. این مرحله برای هر توله جداگانه اتفاق میافتد و معمولاً بلافاصله پس از زایمان هر توله، جفت آن هم خارج میشود.
- خوردن جفت توسط مادر: برخی از سگها جفتها را میخورند که کاملاً طبیعی است و حاوی مواد مغذی است که به بهبود مادر کمک میکند.
- توجه به تعداد جفتها: اطمینان حاصل کنید که تعداد جفتها با تعداد تولهها برابر باشد، زیرا باقیماندن جفت در رحم میتواند به عفونت و مشکلات جدی منجر شود.
مدت زایمان سگ چقدر است؟
مدت زمان زایمان سگها بسته به نژاد، تعداد تولهها، و شرایط جسمانی سگ مادر متغیر است، اما بهطور کلی زایمان سگ به سه مرحله اصلی تقسیم میشود و میتواند از 6 تا 12 ساعت طول بکشد. در برخی موارد ممکن است زایمان به دلایلی طولانیتر شده و حتی تا 24 ساعت نیز ادامه یابد.
مراحل زایمان سگ:
مرحله اول: آمادهسازی و شروع انقباضات
این مرحله معمولاً 6 تا 12 ساعت طول میکشد. سگ در این مرحله دچار بیقراری، لرزش و افزایش انقباضات رحمی میشود. در این زمان، دمای بدن سگ پایین آمده و او به دنبال مکانی آرام برای زایمان میگردد. انقباضات رحم شروع میشود، اما هنوز تولهها خارج نمیشوند. این مرحله نشانه آغاز زایمان است.
مرحله دوم: تولد تولهها
مرحله دوم، زمانی است که تولهها یکی پس از دیگری به دنیا میآیند. مدت زمان بین تولد هر توله ممکن است از 15 دقیقه تا 2 ساعت متغیر باشد. بهطور متوسط، هر توله 30 تا 60 دقیقه پس از توله قبلی به دنیا میآید، اما گاهی اوقات بین تولد دو توله فاصله بیشتری ایجاد میشود.
اگر بیش از 2 ساعت از آخرین تولد بگذرد و انقباضات همچنان ادامه داشته باشند، بهتر است با دامپزشک مشورت کنید، زیرا ممکن است نشانهای از مشکلات زایمانی باشد.
مرحله سوم: خروج جفت
پس از هر توله، جفت مربوط به آن نیز باید از بدن سگ خارج شود. این مرحله معمولاً بلافاصله بعد از تولد هر توله اتفاق میافتد.
سگ معمولاً جفت را میخورد، اما اگر تعداد جفتها با تعداد تولهها مطابقت نداشته باشد یا جفت در بدن باقی بماند، ممکن است عفونت رحمی ایجاد شود و باید با دامپزشک مشورت کرد.
مدت زمان کلی زایمان
بهطور کلی، زایمان ممکن است بین 6 تا 12 ساعت طول بکشد، اما برای سگهایی با تعداد توله زیاد یا زایمان اول، این مدت ممکن است بیشتر شود. در صورتی که زایمان به دلایل مختلف مانند ضعف انقباضات یا مشکلات جسمانی سگ مادر بیش از حد طولانی شود، مشورت با دامپزشک و در برخی موارد زایمان سزارین ضروری خواهد بود.
نکتههای مراقبتی
در طول زایمان، بهتر است در کنار سگ بمانید و از شرایط محیطی مناسب، مانند محیط گرم و آرام، اطمینان حاصل کنید. اگر متوجه شدید که زایمان بیش از حد طولانی شده، خونریزی غیرطبیعی وجود دارد، یا تولهای در کانال زایمان گیر کرده، فوراً با دامپزشک تماس بگیرید.
تعداد تولهسگها بعد از اولین زایمان چقدر است؟
تعداد تولهها در اولین زایمان سگها به عوامل مختلفی مانند نژاد، سن، وضعیت سلامتی، و ژنتیک بستگی دارد. در اولین زایمان، تعداد تولهها معمولاً کمتر از زایمانهای بعدی است، زیرا بدن سگ برای اولین بار با شرایط زایمان سازگار میشود.
بهطور کلی، تعداد تولهها در اولین زایمان میتواند بین 1 تا 4 توله باشد، اگرچه این عدد برای برخی نژادها ممکن است بیشتر یا کمتر باشد.
عوامل مؤثر در تعداد تولهها
نژاد سگ:
نژادهای کوچک مانند شیهواهوا یا پودل عموماً تعداد کمتری توله به دنیا میآورند (معمولاً بین 1 تا 3 توله).
نژادهای بزرگتر مانند ژرمن شپرد یا لابرادور معمولاً تعداد بیشتری توله دارند و ممکن است در اولین زایمان تا 4 یا حتی بیشتر توله به دنیا آورند.
وضعیت سلامتی و سن سگ:
سگهای سالم و جوان معمولاً تعداد توله بیشتری نسبت به سگهای مسنتر دارند. اولین زایمان معمولاً کمترین تعداد توله را دارد و در زایمانهای بعدی این تعداد افزایش مییابد.
ژنتیک و عوامل ارثی:
عوامل ژنتیکی نیز نقش مهمی دارند. اگر والدین سگ سابقه داشتن تعداد تولههای زیاد داشته باشند، احتمال بیشتری وجود دارد که تعداد تولهها در زایمان اول بیشتر باشد.
تعداد تولهها در زایمانهای بعدی
در زایمانهای بعدی، معمولاً تعداد تولهها افزایش مییابد و ممکن است بین 4 تا 8 توله یا حتی بیشتر نیز برسد.
البته تعداد تولهها در هر زایمان قابل پیشبینی نیست و بهتر است سگها در طول بارداری تحت مراقبت دامپزشک قرار بگیرند تا وضعیت سلامتی آنها و تعداد تقریبی تولهها مشخص شود.
مراقبتهای پس از زایمان سگها
مراقبتهای پس از زایمان برای سگها از اهمیت زیادی برخوردار است و به بهبود سریعتر مادر و سلامت تولهها کمک میکند. در اینجا نکات کلیدی برای مراقبت از سگ تازه زایمان کرده آورده شده است:
1. بررسی وضعیت جسمانی مادر
- استراحت کافی: سگها پس از زایمان نیاز به استراحت دارند. بهتر است محیطی آرام، گرم و دور از سروصدا برای مادر و تولهها فراهم کنید تا مادر بتواند بدون استرس استراحت کند.
- مراقبت از زخمها: در صورت داشتن زایمان سزارین، مراقبت از بخیهها و زخمها اهمیت زیادی دارد. محل بخیهها باید تمیز و خشک نگه داشته شود و برای جلوگیری از عفونت، از دستزدن زیاد به آنها خودداری شود. دامپزشک معمولاً پمادهای مخصوص یا داروهایی برای جلوگیری از عفونت تجویز میکند.
- توجه به علائم غیرطبیعی: اگر علائمی مانند خونریزی شدید، بیقراری، تب، یا بیاشتهایی مشاهده کردید، بهتر است بلافاصله با دامپزشک مشورت کنید، زیرا ممکن است نشاندهنده مشکلات پس از زایمان مانند عفونت رحم یا ماندن جفت در رحم باشد.
2. تغذیه مناسب برای بهبودی و تولید شیر
پس از زایمان، نیاز به کالری و مواد مغذی در سگ مادر به دلیل تولید شیر افزایش مییابد. از غذایی با کیفیت بالا و غنی از پروتئین، چربی، و ویتامینها استفاده کنید. غذاهای مخصوص سگهای باردار و شیرده که دارای انرژی بیشتری هستند، میتوانند انتخاب مناسبی باشند.
تولید شیر به آب زیادی نیاز دارد، بنابراین باید همواره آب تمیز و تازه در دسترس سگ مادر باشد. کمبود آب میتواند منجر به کمبود شیر و مشکلات دیگری شود.
3. نظافت و بهداشت محیط
محیط زایمان و اطراف تولهها باید مرتباً تمیز شود. از پارچههای نرم و قابل شستشو استفاده کنید و آنها را مرتب تعویض کنید تا رطوبت و کثیفی به حداقل برسد و از احتمال عفونت جلوگیری شود.
تمیز کردن سگ مادر: در صورتی که سگ مادر بعد از زایمان دچار ترشحات یا لکههای خون است، میتوانید با دستمال مرطوب و تمیز بدن او را بهآرامی تمیز کنید. اما تا حد امکان از استحمام در چند روز اول بعد از زایمان اجتناب کنید تا سگ تحت فشار اضافی قرار نگیرد.
4. مراقبت از تولهها
شیردهی مناسب: اطمینان حاصل کنید که همه تولهها به پستانهای مادر دسترسی دارند و به اندازه کافی شیر میخورند.
تولههای تازه متولدشده ضعیف و نیازمند گرما و تغذیه کافی هستند، بنابراین در صورتی که یکی از تولهها ضعیف است و به خوبی شیر نمیخورد، بهتر است با دامپزشک مشورت کنید.
نظارت بر رشد تولهها: وزن تولهها را در چند هفته اول بهصورت روزانه یا چند بار در هفته بررسی کنید تا مطمئن شوید که آنها به خوبی در حال رشد هستند. در صورت مشاهده وزنگیری ضعیف یا رفتارهای غیرعادی مانند ناتوانی در تغذیه، حتماً با دامپزشک تماس بگیرید.
5. پیگیری و مراقبتهای دامپزشکی
دامپزشک میتواند وضعیت سلامتی مادر و تولهها را پس از زایمان ارزیابی کند. معمولاً چند روز پس از زایمان یک چکاپ لازم است تا اطمینان حاصل شود که مادر دچار عفونت یا مشکل دیگری نشده است.
واکسیناسیون و داروها: تولهها و مادر در زمانی مناسب به واکسیناسیون و داروهای ضد انگل نیاز خواهند داشت. دامپزشک میتواند برنامه واکسیناسیون را تنظیم کند تا از بیماریهای رایج جلوگیری شود.
6. مراقبت از سلامت روانی مادر
پس از زایمان، سگ مادر ممکن است کمی حساس و خسته باشد. بهتر است تماس فیزیکی و حضور در محیط او را محدود کنید و از دست زدن زیاد به تولهها خودداری کنید، زیرا این کار میتواند باعث ایجاد استرس در سگ مادر شود.
ایجاد محیط آرام: سگها نیاز دارند تا محیطی آرام و بدون مزاحمت داشته باشند. ایجاد فضایی با نور کم و دمای مناسب میتواند به کاهش استرس کمک کند و سگ مادر را آرامتر نگه دارد.
این اقدامات کمک میکنند تا سگ مادر و تولهها با کمترین مشکلات ممکن این دوره حساس را پشت سر بگذارند و به سلامتی کامل دست یابند.
علائم مهم پس از زایمان سگها
علائم پس از زایمان در سگها شامل تغییرات جسمانی و رفتاری است که میتواند نشاندهنده وضعیت سلامتی مادر پس از زایمان باشد. شناخت این علائم به شما کمک میکند تا در صورت بروز هرگونه مشکل سریعاً اقدامات لازم را انجام دهید و از مشکلات احتمالی جلوگیری کنید. در ادامه به برخی از علائم طبیعی و علائم هشداردهنده پس از زایمان در سگها پرداختهایم:
1. علائم طبیعی پس از زایمان
این علائم معمولاً بخشی طبیعی از فرآیند بهبود سگ پس از زایمان هستند و نیاز به نگرانی زیادی ندارند:
- ترشحات واژینال: پس از زایمان، سگها ممکن است ترشحات سبز یا قرمز رنگی از واژن داشته باشند که معمولاً تا چند هفته ادامه مییابد. این ترشحات به مرور کاهش پیدا میکند و نباید بوی بد یا حالت غیرعادی داشته باشد.
- افزایش اشتها و نیاز به آب: سگ مادر به دلیل شیردهی به تولهها نیاز به تغذیه و آب بیشتری دارد. افزایش اشتها و نیاز به آب کاملاً طبیعی است.
- خواب و استراحت زیاد: سگها پس از زایمان به استراحت و خواب بیشتری نیاز دارند. این حالت بهبود بدن مادر را تسریع میکند و باعث میشود انرژی کافی برای مراقبت از تولهها داشته باشد.
2. علائم هشداردهنده و مشکلات پس از زایمان
این علائم میتوانند نشاندهنده مشکلات جدی پس از زایمان باشند و نیاز به توجه دامپزشکی دارند:
- ترشحات بدبو یا غیرطبیعی: اگر ترشحات واژینال سگ بوی نامطبوع، رنگ زرد یا چرکی داشته باشد، میتواند نشانهای از عفونت رحم (متریت) باشد. عفونت رحم میتواند خطرناک باشد و باید سریعاً توسط دامپزشک بررسی شود.
- تب و لرزش: افزایش دمای بدن، لرزش یا تب بالا در سگ مادر میتواند نشانهای از عفونت یا عارضههایی مثل عفونت غدد پستان (ماستیت) باشد. در این شرایط، مراجعه به دامپزشک ضروری است.
- بیاشتهایی و بیحالی: اگر سگ پس از زایمان بیحال باشد و به غذا خوردن یا مراقبت از تولهها تمایلی نداشته باشد، ممکن است دچار مشکلاتی مانند تب شیر (اکلامپسی) یا کمبود کلسیم شده باشد. این وضعیت نیاز به بررسی و درمان فوری دارد.
- سفتی یا تورم پستانها: در صورت مشاهده تورم، قرمزی، یا درد در پستانها، احتمالاً سگ مادر دچار التهاب پستانها یا ماستیت شده است. این مشکل میتواند باعث کاهش شیر و درد شدید شود و نیازمند درمان دارویی و گاه تخلیه شیر است.
- اسهال یا استفراغ: اسهال و استفراغ میتواند ناشی از تغذیه نامناسب یا عفونت باشد. اگر این علائم ادامهدار یا شدید باشند، باید با دامپزشک مشورت کنید.
3. علائم مربوط به مشکلات جفت باقیمانده
گاهی اوقات، بخشی از جفت یا کل آن ممکن است در داخل رحم باقی بماند که میتواند منجر به عفونت رحم و عوارض خطرناک دیگری شود. علائم آن شامل:
- ترشحات واژینال شدید و بدبو: باقیماندن جفت در رحم میتواند باعث ترشحات چرکی و بدبو شود. این ترشحات به رنگ قهوهای تیره یا سبز مایل به خاکستری هستند و باید فوراً بررسی شوند.
- بیقراری و درد در ناحیه شکم: در صورت ماندن جفت در داخل رحم، سگ ممکن است دچار درد و بیقراری در ناحیه شکم شود.
4. علائم کمبود کلسیم (اکلامپسی)
کمبود کلسیم یا اکلامپسی، عارضهای جدی است که ممکن است در دوران شیردهی ایجاد شود. این مشکل بیشتر در سگهای کوچک و نژادهای پر شیرده رخ میدهد و نیاز به درمان سریع دارد:
- لرزش و ضعف عضلانی: سگ دچار ضعف عضلانی، لرزش و گاه بیقراری شدید میشود.
- بیقراری و گیجی: کمبود کلسیم میتواند منجر به رفتارهای غیرعادی مانند گیجی، بیقراری و حتی تشنج شود.
- افزایش تنفس: سگ ممکن است دچار تند شدن تنفس یا نفسنفس زدن شود.
5. علائم مربوط به تولهها
گاهی اوقات، علائم غیرطبیعی در تولهها میتواند نشاندهنده مشکلات مادر باشد:
- کاهش وزن یا عدم رشد تولهها: اگر تولهها به خوبی رشد نکنند یا وزنگیری مناسب نداشته باشند، ممکن است سگ مادر به اندازه کافی شیر تولید نکند یا دچار مشکل در شیردهی باشد.
- بیقراری و نالههای مکرر تولهها: نالههای زیاد تولهها میتواند به معنای کمبود شیر یا عدم توانایی مادر در مراقبت از آنها باشد.
نتیجهگیری در مورد مراحل زایمان سگ
مراقبتهای پس از زایمان در سگها، نه تنها به بهبودی سریعتر مادر کمک میکند، بلکه تضمینکننده رشد سالم و قوی تولهها نیز خواهد بود. با توجه به نکاتی که در این مقاله به آنها اشاره شد، شما میتوانید محیطی امن و آرام برای مادر و تولهها فراهم کنید و از بروز مشکلات جدی جلوگیری کنید. در نهایت، توجه و عشق شما به این حیوانات، نه تنها زندگی آنها را شیرینتر و آرامتر میسازد، بلکه شما را هم به عنوان یک صاحب دلسوز و آگاه معرفی میکند.